ABD hükümeti, Dünya yörüngesinde uzay çöpü bıraktığı gerekçesiyle ilk defa bir şirkete ceza kesti. Federal İletişim Komisyonu (FCC), kullanımdan çıkan uydusunu diğer uydulardan güvenli bir uzaklığa taşımadığı için Dish Network adlı şirkete 150 bin dolar ceza verdi. EchoStar-7 adlı uydusunun bir uzay çöpüne dönüşmesinin sorumluluğunu kabul eden şirket, FCC ile bir çözüm planı üzerinde uzlaştıklarını açıkladı.
Uzay çöpleri Dünya’nın yörüngesinde yer alan, artık kullanılmayan ve diğer uydularla çarpışma riski içeren nesneler için kullanılıyor. Bunlar genellikle eski uydular veya uzay araçlarının geride bıraktığı parçalardan oluşuyor. FCC, Dish Network’ün uzay çöpünün yörüngede kullanımda olan diğer uydularla çarpışma riski oluşturduğunu belirtiyor.
2002’de yörüngeye fırlatılan EchoStar-7 uydusu yerden 36 bin kilometre yükseklikte bulunuyor. Uydunun kullanım ömrünün dolmasıyla birlikte yörüngesinden 300 kilometre uzaklaştırılması gerekiyordu. Fakat yakıtının bitmesi nedeniyle uydu 122 kilometre kadar uzaklaştırılabildi. FCC Yaptırım Bürosu Şefi Loyaan Egal “Uzay ekonomisinin büyümesiyle birlikte uydu operasyonlarının sayısı da hızla artıyor. Bu süreçte şirketlerin kurallara uygun davrandığından emin olmalıyız” dedi ve ekledi: “Bu karar, FCC’nin uzay çöplerine dair yaptırım gücünün olduğunu herkese net bir şekilde gösterecektir.”
‘ÇARPIŞMA RİSKİ YÜKSELİYOR’
150 bin dolarlık ceza, Dish Network’ün 2022’deki 16,7 milyar dolarlık cirosunun yanında küçük bir miktar. Fakat Central Lancashire Üniversitesi’nden Dr. Megan Argo, bunun diğer uydu şirketlerine de bir uyarı niteliğinde olduğunu söylüyor: “Yaptırım güçlerini ilk defa kullanmaları, endüstrinin bu konuya dikkat kesilmesini sağlayacaktır. Bir kere ceza kesmeleri, bundan sonra da kesebilecekleri anlamına gelir. Yörüngeye yerleştirdiğimiz şeylerin sayısı arttıkça çarpışma riski de yükseliyor. Bu tür çarpışmalar yüksek hızda ilerleyen uzay enkazına yol açabilir. Bu enkazdaki parçalar da diğer uydulara çarparak bir zincirleme reaksiyon başlatabilir.”
‘ÖLÜMCÜL OLABİLİR’
1957’den bugüne kadar uzaya 10 binden fazla uydu gönderildiği ve bunların yarısından fazlasının artık kullanım dışı olduğu tahmin ediliyor. NASA’nın hesaplamalarına göre günümüzde yörüngede 10 cm’den daha fazla uzunluğa sahip 25 bin uzay çöpü var. Temmuzda BBC’ye konuşan NASA yöneticisi Bill Nelson uzay çöplerinin “büyük bir sorun haline geldiğini”, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun yörüngesini değiştirmek zorunda kaldıklarını söylemişti: “Bir uydunun gövdesinden kopan boya parçası bile uzay yürüyüşü yapan bir astronota saatte 28 bin 500 kilometre hızla çarpabilir. Bu ölümcül olabilir.” (BBC Türkçe)
